الف : قانون مدني مصوب 1307

ماده 136 : حريم مقداري از اراضي اطراف ملك و قنات و نهر و امثال آن است كه براي كمال انتفاع از آن ضرورت دارد.

ماده 138 : حريم چشمه و قنات از هر طرف در زمين رخوه [سست] (500) گز و در زمين سخت (250) گز است ليكن اگر مقادير مذكوره در اين ماده و ماده قبل براي جلوگيري از ضرر كافي نباشد به اندازه اي كه براي دفع كافي باشد به آن افزوده مي شود.

* هر گز 104 سانتي متر است.

ماده 139 : حريم در حكم ملك صاحب حريم است و تملك و تصرف در آن منافي باشد با آنچه مقصود از حريم است بدون اذن از طرف مالك صحيح نيست و بنابراين كسي نمي تواند در حريم چشمه و يا قنات ديگري چاه بكند ولي تصرفاتي كه موجب تضرر نشود جايز است.

ب : قانون توزيع عادلانه آب مصوب 1361

تبصره 1 ماده 2 : تعيين پهناي بستر و حريم آن در مورد هر رودخانه و نهر طبيعي و مسيل و مرداب و بركه طبيعي آنها در هر محل با توجه به آمار هيدرولوژي رودخانه ها و انهار و داغاب در بستر طبيعي آنها بدون رعايت اثر ساختمان تاسيسات آبي با وزارت نيرو است.

تبصره 2 ماده 2 : حريم مخازن و تاسيسات آبي و همچنين كانالهاي عمومي آبرساني و آبياري و زهكشي اعم از سطحي و زيرزميني بوسيله وزارت نيرو تعيين و پس از تصويب هيات وزيران قطعيت پيدا خواهد كرد.

تبصره 3 ماده 2 : ايجاد هر نوع اعياني و حفاري و دخل و تصرف در بستر رودخانه ها و انهار طبيعي و كانالهاي عمومي و مسيلها و مرداب و بركه هاي طبيعي همچنين در حريم قانوني سواحل درياها و درياچه ها اعم از طبيعي و يا مخزني ممنوع است مگر با اجازه وزارت نيرو.

تبصره 4 : وزارت نيرو در صورتيكه اعياني هاي موجود در بستر و حريم انهار و رودخانه ها و كانالهاي عمومي و مسيلها و مرداب و بركه هاي طبيعي را براي امور مربوط به آب يا برق مزاحم تشخيص دهد به مالك يا متصرف اعلام خواهد كرد كه ظرف مدت معيني در تخليه و قلع اعياني اقدام كند و در صورت استنكاف وزارت نيرو با اجازه و نظارت دادستان يا نمانيده او اقدام به تخليه و قلع خواهد كرد. خسارات به ترتيب مقرر در موارد (43) و (44) اين قانون تعيين و پرداخت مي شود.

تبصره ماده 37 : احداث نهر يا جوي و لوله كشي نفت و گاز و نظاير آن در حريم تاسيسات آب يا برق موكول به تحصيل اجازه از وزارت نيرو و در معابر شهرها با جلب موافقت شهرداري و وزارت نيرو خواهد بود. مشخصات فني مندرج در اجازه نامه لازم الاجراست.

ماده 43 : در موارد ضروري اراضي، مستحدثات، اعياني و املاك متعلق به اشخاص كه در مسير شبكه آبياري و خطوط آبرساني واقع باشند با رعايت مورد نياز در اختيار دولت قرار مي گيرند و قيمت عادله با توجه به خسارت وارده به مالكين شرعي پرداخت مي شود.

ماده 48 : صدور اجازه بهره برداري يا واگذاري از شن و ماسه و خاك رس بستر و حريم رودخانه ها، انهار و مسيلها و حريم قانوني سواحل درياها و درياچه ها منوط به كسب موافقت قبلي وزارت نيرو است.

ج : آئين نامه حريم مخازن، تاسيسات آبي، كانالهاي عمومي آبرساني آبياري و زهكشي مصوب 1371

ماده 2 : حريم مخازن، تاسيسات آبي، كانالهاي عمومي آبرساني، آبياري و زهكشي با توجه به ظرفيت آنها طبق جدول زير مي باشد. اين حريم از منتهي اليه ديواره آنهاست.

1- آبدهي (دبي) بيش از 15 مترمكعب در ثانيه- ميزان حريم از هر طرف 12

2- آبدهي (دبي) از 10 تا 15 مترمكعب در ثانيه- ميزان حريم از هر طرف 8 متر

3- آبدهي (دبي) از 5 تا 10 مترمكعب در ثانيه- ميزان حريم از هر طرف 6 متر

4- آبدهي (دبي) از 2 تا 5 مترمكعب در ثانيه- ميزان حريم از هر طرف 4 متر

5- آبدهي (دبي) 150 ليتر تا 2 مترمكعب در ثانيه- ميزان حريم از هر طرف 1 تا 2 متر

6- آبدهي (دبي) كمتر از 150 ليتر در ثانيه- ميزان حريم از هر طرف 1 متر

ماده 4 : كانال عمومي آبرساني، آبياري و زهكشي واقع در داخل مزارع و باغها تا مساحت 100 هكتار كه براي آبياري همان مزارع و باغ هامورد استفاده است داراي حريم نيستند.

ماده 5 : اداره هاي ثبت و اسناد و املاك مكلفند. بيست روز قبل از تحديد حدود املاك واقع در مجاورت رودخانه، نهر، مسيل، مرداب، بركه طبيعي، كانالهاي آبياري آبرساني و زهكشي، روز تحديد حدود را به شركتهاي آب منطقه اي و در داخل محدوده استحفاظي شهرها به شهرداري هاي ذي ربط و در خوزستان به سازمان آب و برق خوزستان اطلاع دهند كه حريم مربوط را، حسب مورد تعيين و قبل از روز تحديد حدود اعلام دارند. نرسيدن پاسخ در مدت ياد شده مانع از اجراي مقررات ثبت اسناد و املاك نمي باشد.

ماده 6 : وزارتخانه ها، موسسه ها، شركتهاي دولتي، شهرداريها، سازمانها و نهادهاي وابسته به دولت مكلفند قبل از اجراي طرحهاي مربوط به وظايف خود يا صدور پروانه ساختمان يا نظاير آن حد بستر، حريم رودخانه ها، مسيلها، مردابها و بركه هاي طبيعي را در داخل محدوده استحفاظي از شهرداري ها و در خارج از اين محدوده از شركتهاي آب منطقه اي استعلام نمايند. دستگاههاي ياد شده موظفند حداكثر ظرف بيست روز پس از تاريخ دريافت، پاسخ استعلام را بدهند اعلام نكردن پاسخ در مدت تعيين شده به مفهوم بلامانع بودن اجراي طرح است.

ماده 7 : هرگاه در حريم رودخانه ها، مسيل ها، مرداب ها و بركه هاي طبيعي با حريم ساير تاسيساتي كه داراي حريم هستند، تداخل نمايند، قسمت مورد تداخل براي تاسيسات دو طرف، به صورت مشترك مورد استفاده قرار مي گيرد.

د : آيين نامه مربوط به بستر و حريم رودخانه ها، انهار، مسيلها، مردابها، بركه هاي طبيعي و شبكه هاي آبرساني، آبياري و زهكشي مصوب 1379

ماده 1 : خ- حريم آن قسمت از اراضي اطراف رودخانه ها، مسيل، نهر طبيعي يا سنتي، مرداب و بركه طبيعي است كه بلافاصله پس از بستر قرار دارد و به عنوان حق ارتفاق براي كمال انتفاع و حفاظت آنها لازم است و طبق مقررات اين آئين نامه توسط وزارت نيرو يا شركتهاي آب منطقه اي تعيين مي گردد.

حريم انهار طبيعي يا رودخانه ها اعم از اينكه آب دائم يا فصلي داشته باشند، از يك تا بيست متر خواهد بود كه حسب مــــورد با توجه به وضع رودخانه يا نهــــر طبيعي يا مسيل از هر طرف بستر به وسيله وزارت نيرو تعيين مي گردد.

ماده 2- شركتهاي آب منطقه اي مكلفند با توجه به امكانات حد بستر و حريم رودخانه ها، انهار، مسيلها، مردابها و بركه هاي طبيعي موجود در حوزه فعاليت خود را با برنامه ريزي مشخصي و يا اعزام كارشناس يا كارشناسان ذيصلاح طبق مقررات اين آئين نامه تعيين نمايند.